Hướng dẫn ứng dụng kỹ năng số trong đời sống hàng ngày – bảo vệ thông tin cá nhân và nhận biết..
KỸ NĂNG SỐ TRONG ĐỜI SỐNG HÀNG NGÀY
Bảo vệ thông tin cá nhân và nhận biết hành vi lừa đảo trên không gian mạng
Tác giả: Nguyễn Hồng Phương
Kỹ năng số – Hành trang không thể thiếu của công dân thời đại 4.0
Trong kỷ nguyên công nghệ số, mỗi người đều để lại “dấu chân số” khi dùng điện thoại, mạng xã hội, mua sắm online hay thực hiện giao dịch ngân hàng. Điều này mang lại sự tiện lợi, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro mất dữ liệu cá nhân và bị tấn công lừa đảo.
Theo Bộ Thông tin & Truyền thông, năm 2024, Việt Nam ghi nhận hơn 18.000 vụ việc lừa đảo qua mạng, trong đó phần lớn xuất phát từ việc người dùng thiếu kỹ năng số cơ bản để bảo vệ mình.
Ứng dụng kỹ năng số trong đời sống hàng ngày
+ Quản lý và bảo vệ thiết bị cá nhân
Luôn cài mật khẩu mạnh, sử dụng xác thực hai yếu tố (2FA) cho tài khoản email, mạng xã hội, ngân hàng.
Cài phần mềm diệt virus và cập nhật thường xuyên.
Tắt quyền truy cập vị trí, camera, micro cho ứng dụng không cần thiết.
+ Sử dụng mạng xã hội an toàn
Không chia sẻ công khai thông tin cá nhân nhạy cảm (CMND/CCCD, địa chỉ nhà, lịch trình đi lại).
Chỉ kết bạn hoặc trả lời tin nhắn từ người quen biết rõ.
Kiểm tra cài đặt quyền riêng tư, hạn chế chế độ “Công khai” khi đăng bài.
+ Giao dịch tài chính trực tuyến thông minh
Truy cập ngân hàng qua ứng dụng hoặc website chính thức.
Không bấm vào liên kết trong email/tin nhắn lạ, kể cả khi có logo ngân hàng.
Kiểm tra kỹ tên miền và dấu ổ khóa an toàn (https://) trước khi nhập mật khẩu.
Nhận biết hành vi lừa đảo trên không gian mạng
+ Các dấu hiệu cảnh báo
Tin nhắn/Email giả mạo: Đòi cung cấp OTP, mật khẩu hoặc thông báo trúng thưởng bất ngờ.
Liên kết lạ: Tên miền gần giống thương hiệu uy tín nhưng sai chính tả (ví dụ: faceb00k.com thay vì facebook.com).
Hối thúc, gây áp lực: Gọi điện tự xưng là công an, tòa án, dọa khóa tài khoản để ép chuyển tiền.
Ưu đãi phi lý: Giá sản phẩm rẻ bất thường, “đầu tư lợi nhuận 200% trong vài ngày”.
+ Một số chiêu thức phổ biến
Giả mạo dịch vụ công: Gửi tin nhắn yêu cầu đóng phí hoặc cung cấp thông tin cá nhân.
Tấn công qua QR Code: Mã QR chứa liên kết độc hại, cài mã độc vào thiết bị.
Lừa đảo tuyển dụng online: Đưa ra công việc “nhàn lương cao” rồi yêu cầu nộp phí/đặt cọc.
Các bước tự bảo vệ mình
Xác thực nguồn tin: Luôn kiểm tra số điện thoại, email, tên miền qua kênh chính thức.
Không chia sẻ thông tin quan trọng qua mạng xã hội, tin nhắn, trừ khi chắc chắn 100%.
Cập nhật kiến thức an toàn mạng qua các kênh của Bộ Thông tin & Truyền thông, Cục An toàn thông tin.
Báo cáo kịp thời: Nếu nghi ngờ bị lừa đảo, báo ngay đến tổng đài 156 hoặc Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05).
Lời kết
Sống trong thời đại số, kỹ năng bảo vệ thông tin cá nhân và nhận diện hành vi lừa đảo không còn là kỹ năng “nên có” mà là kỹ năng “bắt buộc”. Chỉ cần một phút sơ suất, bạn có thể mất tiền, mất dữ liệu, thậm chí mất an toàn cá nhân.
Hãy nhớ: An toàn trên mạng bắt đầu từ chính bạn – và mỗi cú nhấp chuột thông minh là một lớp khiên bảo vệ cuộc sống của mình.
(Nguyễn Hồng Phương -Nhà sáng lập S-Net)
Last updated
Was this helpful?